زمانیکه خونریزی GI دارید ، پزشک موارد زیر را بررسی خواهد کرد:
خونریزی مقعد میتواند از ملایم تا شدید (با خطر جانی) فرق کند. در اکثر موارد خونریزی ملایم و متناوب است که در این حالت تمام تست ها بصورت سرپایی انجام میشود و خطر خاصی بیمار را تهدید نمیکند . البته اگر مقدار خون زیاد شد باید به پزشک مراجعه شود.
بعضی مواقع خونریزی در دستگاه گوارش آنقدر کم است که قابل مشاهده نیست و مقدار آن به اندازه ای نیست که رنگ مدفوع را تغییر دهد و فقط آزمایش مدفوع قادر به شناسایی آن است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
منشا خونریزی میتواند از هر بخش از دستگاه گوارش باشد ، ولی بطور کل باید گفت :
پزشک در مورد علائم احتمالی سئوالاتی مانند زیر خواهد پرسید تا دلیل اصلی خونریزی مشخص شود:
سپس آزمایش انجام میشود و شامل تست مقعد و رکتوم با وارد کردن انگشت درون مقعد است . بعضی مواقع از ابزاری بنام پروتوسکوپ برای داخل شدن بیشتر به مجرا جهت شناسایی مواردی از قبیل شقاق مقعد یا بواسیر استفاده میشود . البته معمولا آزمایشات بیشتری برای روشن شدن دلیل اصلی لازم است چون انگشت یا پروتوسکوپ فقط تا حدی میتوانند درون مجرا ورود کنند. اگر طی این کار خونریزی مشاهده نشود پس خونریزی در محلی بالاتر قرار دارد.
دلایل ممکن که عمومیت دارند بطور مختصر به شرح زیر میباشند:
بواسیر ورمی است که در ناحیه مقعد و رکتوم تهتانی ایجاد میشود. شبکه ای از رگ های خونی در مجرای داخلی مقعد و رکتوم تهتانی وجود دارد که بعضی مواقع پهن تر میشوند و خون بیش از معمول در انها جریان می یابد . این رگ های ورم کردن و خون خورده با بافت روی خود تشکیل یک یا چند ورم بنام بواسیر میکنند. بواسیر کاملا عمومی است و اشخاص زیادی در طول عمر خود به آن دچار میشوند. بواسیرهای کوچک معمولا بی درد هستند . معمول ترین نشانه ی بواسیر خونریزی مقعد پس از اجابت است. بواسیرهای بزرگتر منجر به ترشح مخاط ، قدری درد ، خارش و سوزش است.
شقاق شکاف کوچکی در پوست مقعد است. هرچند این شکاف معمولا بسیار کوچک و درحد یک سانتیمتر است ولی میتواند بسیار دردناک و حساس باشد. شقاق غالبا با کمی خونریزی همراه است که پس از عبور مدفوع دیده میشود. خون رنگ شفاف دارد و در توالت قابل مشاهده است ولی زود بند می آید.
دیورتیکول کیسه کوچک با تنگه ای باریک است که از دیواره ی روده بیرون میزند و میتواند در هر بخش از روده شکل گیرد ولی معمولا در روده بزرگ تشکیل میشود. طی مدت زمان چندین دیورتیکول تشکیل و هر از گاهی خون ریزی میکنند که آن هم از طریق مقعد بیرون می آید. خون ریزی معمولا ناگهانی و بدون درد است. خونریزی مقعد بخاطر ترکیدگی رگ های خون روی دیواره ی دیورتیکول است لذا خون از دست رفته میتواند زیاد باشد. دیورتیکول درضمن باعث دل درد و تغییر حالت مدفوع شود.
بیماری کرون التهاب روده است و گاه بگاه التهاب عود میکند. علائم متغیر است و بستگی دارد به محل و شدت التهاب . نشانه های معمول شامل اسهال خونی ، درد شکم و احساس ناخوشی دائمی است.
کولیت بیماری است که رکتوم و روده ملتهب میشوند. نشانه ی عادی آن زمانیکه بیماری عود کند اسهال خونی است. دلیل خونریزی مقعد زخم روی بخشی از دیواره ی ملتهب روده است.
پولیپ توده ی کوچکی است که بعضی مواقع داخل جداره ی روده یا رکتوم ایجاد میشود. پولیپ غالبا در سنین بالا رخ میدهد و سرطان زا نیست و معمولا مشکل خاصی ایجاد نمیکند. البته بعضی مواقع پولیپ خونریزی کرده و میتواند به سرطان تبدیل شود.
سرطان روده و رکتوم در افراد مسن معمول است ولی برای جوانان هم رخ میدهد و خونریزی مقعد یکی از نشانه های آن است. خونریزی معمولا قابل دید نیست و قبل از شروع خون ریزی نشانه های دیگر مشهودند مانند از دست دادن وزن ، خستگی ناشی از کم وزنی ، اسهال یا یبوست. سرطان در بخش های بالاتر از روده هم میتوانند باعث خونریزی شوند ولی غیرمعمول است.
آنژیودیسپالزی بیماری است که طی آن چندین رگ خونی بزرگ شده درون جداره ی داخلی روده ایجاد میشود. آنژیودیسپالزی معمولا در بخش صعودی روده ولی میتواند در هر بخش از روده نیز شکل گیرد. دلیل آنژیودیسپالزی هنوز نامعلوم است ولی غالبا در سنین بالا پیش می آید. خونریزی مقعد در آنژیودیسپالزی بدون درد و سریع است و حالت خون از رنگ شفاف تا تیره مخلوط با مدفوع تا مدفوع کاملا سیاه (melaena) میباشد.
اختلالات متفاوتی در روده یا دیواره ی آن که منجر به خونریزی مقعد میشود در سنین پایین پیش می آید مثلا:
رخم معده یا اثنی عشر میتوانند خونریزی کنند. این عمل منجر به melaena و طی آن مدفوع سیاه میشود . (طبق توضیحات بالا)
این عفونت ها منجر به اسهال خونی بخاطر التهاب روده میشوند.
منبع: کلینیک پایتخت